Bu kez bambaşka anlara , bambaşka olaylara, insanlara eşlik etmek için düştüm yola. İran ’a…
Henüz adımımı bile atmadan Türkiye’de havaalanında tanıştığım iki İranlı kadınla, onların sevecenlikleriyle, “hoş geldin” der gibiydi bana bu deneyim. Merak ettiğim fazlasıyla konu varken bunlara eşlik edecek olmak muazzam bir kazanım olacaktı ve oldu da… Önce kültürüne, yıllar yıllar öncesine ait İmparatorluğuna, barındırdığı mirasa tanıklık etmek istedim, sonra direnişe, kadın direnişine…
Pers İmparatorluğu’nun 6.yüzyılda kalbi olmuş olan bu topraklar Arapların İslam’ı yaymasından sonra, bölgede yaşanan dini ve kültürel dönüşümden sonra bugün gördüğümüz İran’ı sunuyor bize. Gördüğümüz hal ise birçok çelişki, birçok direniş barındırıyor içerisinde. 1978’de başlayıp 1979 yılında sonlanan devrim ile birlikte İslam cumhuriyeti şekillendi bu topraklarda. Ardından ise hiçbir şey devrim öncesi gibi olmadı.
Mahsa Amini ile Direniş
Devrim en çok bu topraklarda yaşayan kadınlardan hak ve özgürlük aldı. Peyder pey alınan haklar ile bugün sokakta “daha örfi”görünmeleri için başörtüsü takma zorunluluğu getirilen bir hale, trafikte kadınların araç kullanamama haline, boşanma, miras gibi konularda ise fazlasıyla dar çerçeveli bir hak haline getirdi. İran’da kadın olmak, bazen zorluklarla ve sınırlamalarla dolu olsa da, aynı zamanda cesaret, direniş ve toplumsal değişim için bir alan yaratma anlamına geliyor.
Bu alanı açma konusunda, direnişin sesi olma konusunda 2022 yılında Mahsa Amini büyük bir yankı uyandırdı. Başörtüsü kurallarına uymadığı için “ahlak polisi” tarafından gözaltına alınan ve ardından birkaç gün sonra ölüm haberi gelen bu kadın, İran’da yaşayan kadınlar için bir kırılma noktasına oldu. Mahsa Amini’nin ölümünden sonra, İran genelinde büyük protestolar başladı. Bu protestolar, sadece başörtüsü zorunluluğu gibi katı dini kurallara karşı bir tepki değil, aynı zamanda kadın hakları, özgürlükler ve İran yönetiminin baskıcı politikalarına karşı daha geniş bir toplumsal hareket halini aldı. Mahsa Amini’nin ölümünden sonra, kadınlar saçlarını keserek ve başörtülerini çıkararak protestolarını gösterdiler. Ve direniş bir nebze de olsa karşılığını bularak kadınlara alan açılmasına sebep oldu.
Bugün ise sokakta hala başörtüsü kullanım zorunluluğu var, trafikte kadın şoför çok az sayıda, sokakta kadın sayısı oldukça az ve çalışma hayatında da oldukça azınlıktalar. 2022 öncesine nazaran ufakta olsa sağlanan bir esneklik varmış ancak hakkımız olanların bu şekilde, ucundan koparılan ekmek gibi lütfediliyor olması bende sadece acı uyandırdı…
Sokaklarını adımlarken tarihine mest olduğum aynı zamanda acı duyduğum bir deneyim oldu benim için. Ancak bitmedi… Tahran ile açılan İran kapısı ileri bir tarihte diğer şehirleri ile devam edecek. Öyle ya her zaman neşe bırakmıyor her bir deneyim, bir de bu yüzü var Dünya’nın..
İşte buda benim seyahat etme büyüm…
çok güzel özetlemişsin, kalbime dokundun.